Święto przypomina o roli, jaką w historii Polski odegrali duchowni, broniąc wiary oraz kształtując postawy patriotyczne. Obchodzone jest 19 października, czyli w rocznicę porwania i męczeńskiej śmierci błogosławionego księdza Jerzego Popiełuszki, ale stanowi hołd wobec „bohaterów i niezłomnych obrońców wiary i niepodległej Polski”. Ustawa ustanawiająca Narodowy Dzień Pamięci Duchownych Niezłomnych została uchwalona w 2018 r.
Wielu polskich kapłanów zginęło podczas II wojny światowej. Heroiczną postawą wykazał się św. o. Maksymilian Maria Kolbe – męczennik z Auschwitz, ale również księża zamordowani bestialsko w 1943 r. przez nacjonalistów ukraińskich. Duchowni ginęli wraz z polskimi oficerami w Katyniu, Charkowie, Miednoje, Bykowni i Kuropatach, byli mordowani jesienią 1939 r. w Piaśnicy, Bydgoszczy, Łobżenicy, Górce Klasztornej i innych miejscach naznaczonych niemiecką Zbrodnią Pomorską. Ginęli także, towarzysząc Powstańcom Warszawskim.
Kapłani towarzyszyli czynnej działalności antykomunistycznej w pierwszych latach po zakończeniu wojny i po powstaniu państwa komunistycznego, często wspierając działania podziemia niepodległościowego i prowadząc normalne życie jako duszpasterze diecezjalni i zakonnicy. Należy tu wymienić między innymi: Ks. Władysława Gurgacza, ks. Rudolfa Marszałka, ks. Jan Stępnia, ks. Kazimierza Łuszczyńskiego i ks. Bernarda Pyclika którzy byli kapelanami zbrojnego podziemia antykomunistycznego po II wojnie światowej. W gronie kapłanów, którzy byli bezwzględnie represjonowani w czasach komunistycznych są między innymi: ks. kardynał Adam Sapieha, ks. arcybiskup Antoni Baraniak, ks. biskup Czesław Kaczmarek, ks. biskup Ignacy Tokarczuk i bł. ks. prymas Stefan Wyszyński. Wspominamy także między innymi ks. Stanisława Suchowolca, ks. Sylwestra Zycha, i ks. Stefana Niedzielaka wspierających ruch Solidarności, którzy zginęli w niewyjaśnionych okolicznościach w latach 80. oraz związanych z patriotycznymi środowiskami ks. biskupa Edwarda Frankowskiego, ks. Kazimierza Jancarza i ks. Franciszka Blachnickiego.
Wymienianie imion i nazwisk duchownych, ale i sióstr zakonnych, którzy w najnowszej i wcześniejszej historii Polski wykazali się silną wiarą i patriotyzmem może trwać długo. Symbolem kapłańskiej niezłomności w naszych czasach stał się bł. ks. Jerzy Popiełuszko. Po udziale w Mszy św. na grobie kapłana przy kościele pw. św. Stanisława Kostki na warszawskim Żoliborzu modlił się dzisiaj i wieniec złożył prezydent RP Karol Nawrocki, który o ks. Jerzym powiedział: Z ludu wybrany, dla ludu ustanowiony i dla ludu cierpiący. Symbol wielkiego ducha i jednocześnie ogromnej skromności. Symbol cierpienia duchowieństwa katolickiego za Boga i Ojczyznę. Jego życie i śmierć obnażają do dziś brutalną istotę systemu komunistycznego. Dziś, stojąc nad Jego grobem, można tylko skłonić głowę, mówiąc – dziękujemy za Twoją ofiarę, bo bez niej nie byłoby naszej wolności.
W 41. rocznicę porwania i zamęczenia ks. Jerzego Popiełuszki, uświadamiamy sobie jak groźni są ludzie, którzy niszczą prawdę. Ona jednak zmartwychwstaje, gdyż za nią stoi Bóg.
— Bp Ignacy Dec (@BpIgnacyDec) October 19, 2025
Przez całą swoją posługę w Warszawie, ale też wielu miejscach, do których był zapraszany, głosząc podstawowe prawdy ewangeliczne, przekonywał ludzi do praktykowania miłości bliźniego za wszelką cenę. Sam zapłacił najwyższą, gdy 19 października 1978 r. został uprowadzony i zamęczony przez komando państwowej Służby Bezpieczeństwa. Ciało kapłana odnalezione w Wiśle pod Włocławkiem zaznaczone było śladami okrucieństwa porywaczy i zabójców, którzy kierowali się nienawiścią wobec Kościoła katolickiego.
+ Błogosławiony x. Jerzy Popiełuszko – uprowadzony i zamordowany przez
— Sławomir Cenckiewicz (@Cenckiewicz) October 19, 2025
funkcjonariuszy SB w dniu 19 października 1984 r.
„Analiza całokształtu okoliczności zajścia pozwala na stwierdzenie, że ten stan daleko posuniętej prostracji (skrajnego wyczerpania nerwowo-psychicznego), do… pic.twitter.com/1sk1s7TFTg
Więcej o postaci bł. ks. Jerzego Popiełuszki można się dowiedzieć na stronie internetowej popieluszko.ipn.gov.pl oraz w serwisie wAkcji24, gdzie dzisiaj znalazły się publikacje poświęcone wypowiedziom kapłana, którego bała się władza komunistyczna, poddając księdza represjom, i o którym mówił prezydent USA Donald Trump.
19 października 2025 r. o godz. 19:00 w Parafii pw. Chrystusa Króla w Głuszycy odbędzie się koncert „Dobro Nieskończone”. Program w wykonaniu Tomka Kamińskiego przypomni heroizm bł. księdza Jerzego Popiełuszki, który wciąż pozostaje symbolem wierności Ewangelii i Kościołowi aż do oddania życia. Wydarzenie zostało zaplanowany w ramach Sudeckiego Forum Inicjatyw 2025.
W Sanktuarium pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Wałbrzychu (ul. Jana Pawła II) do 29 października 2025 r. można oglądać wystawę „Księża Solidarności” ukazującą kapłanów, którzy stali po stronie robotników i ich rodzin, głosząc słowa nadziei i umacniając wspólnotę narodu w trudnych czasach. Świadectwo ich życia potwierdza, że – jak pisał Jan Paweł II – „wolność jest dana człowiekowi, aby czynił dobro”.
