W związku ze zbliżającą się drugą turą wyborów prezydenckich warto mieć na uwadze ważny komunikat Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Społecznych. Jest w nim zawarty apel o udział w wyborach, co stanowi nie tylko powinność obywatelską, ale też obowiązek katolika i każdego zatroskanego o dobro wspólne.
Rada Konferencji Episkopatu Polski ds. Społecznych zachęca do jak najliczniejszego udziału w wyborach tak, by w powszechny i odpowiedzialny sposób wskazać osobę godną tego politycznie ważnego stanowiska. Katolicy, a także inne osoby, którym leży na sercu dobro Ojczyzny, powinni w swoim akcie wyborczym kierować się zasadami, które życie indywidualne i społeczne czynią godnym i szczęśliwym.
Dokument wskazuje na „Vademecum wyborcze katolika” opublikowane przez Konferencję Episkopatu Polski z 2023 r. W poradniku tym, wśród wartości nienegocjowalnych wymieniono kwestie, które katolicy powinni uznawać za przesądzające przy wyborze, o ile kandydat:
- opowiada się bezwarunkowo po stronie prawa do życia od poczęcia do naturalnego kresu, które to prawo „stanowi fundament współżycia między ludźmi oraz istnienia wspólnoty politycznej”,
- z równą determinacją zabiega o ochronę praw rodziny, opartej na monogamicznym małżeństwie osób przeciwnej płci. Uważa zatem za niedopuszczalne zrównanie z rodziną innych form współżycia,
- stoi na straży zagwarantowania prymatu rodziców w wychowaniu swoich dzieci,
- bronią wolności sumienia i wolności religijnej, stanowiącej „serce praw człowieka”,
- sprzeciwia się budowaniu świata „tak, jakby Boga nie było”,
- jest zaangażowany na rzecz wewnętrznego i zewnętrznego pokoju, będącego podstawowym warunkiem realizacji dobra wspólnego,
- troszczy się o etyczny kształt procesów gospodarczych, sprzeciwiając się „ekonomii, która zabija”.
Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Społecznych, w odniesieniu do wyborów prezydenckich przedstawiła też nieco szerszą analizę. Oparto ją o cztery zasadnicze elementy systemu demokratycznego, w świetle nauczania św. Jana Pawła II zawartego w encyklice „Centesimus Annus” z 1991 r.
1. Godność osoby ludzkiej
Pierwszym i podstawowym elementem systemu demokratycznego jest uznanie
i poszanowanie godności każdego człowieka. Autentyczna demokracja, która winna być celem dążeń politycznych „możliwa jest tylko w oparciu o poprawną koncepcję osoby ludzkiej”. Papież naucza: „pośród wszystkich stworzeń, tylko człowiek jest osobą, podmiotem świadomym i wolnym, stanowiąc w ten sposób ośrodek i szczyt wszystkiego, co istnieje na ziemi”. Osobie ludzkiej przysługuje więc najwyższy zakres suwerenności i szacunku ze względu na to, kim jest. Systemy polityczne, które negują godność osoby, najczęściej deformują istotę demokracji i przyczyniają się do tworzenia współczesnych totalitaryzmów (CA 44).
2. Niezbywalne prawa człowieka
Wśród podstawowych praw człowieka, na pierwszym miejscu papież wymienia prawo do życia, „którego integralną częścią jest prawo do wzrastania pod sercem matki od chwili poczęcia”. Inne wymieniane prawa to: prawo do życia w rodzinie, prawo do pracy, prawo do wolności religijnej i obywatelskiej. Realizacja tych praw jest możliwa tylko w państwie praworządnym, gdzie „najwyższą władzę ma prawo, a nie samowola człowieka”. Zatem, wymogiem demokracji jest „zdrowa teoria Państwa” (CA 44, 46).
3. Wolność i prawda
Papież przypominał, że Kościół zabiega o uznanie i uszanowanie wolności i prawdy. Wolność jest w pełni dowartościowana jedynie poprzez przyjęcie prawdy. Wolność bez prawdy traci swoją treść i prowadzi do chaosu moralnego. Taka wolność może zniszczyć każde dobro wspólne i samego człowieka. (CA 46). Papież podkreśla także, że podważanie roli i mocy obiektywnej prawdy może skutkować poważnymi zagrożeniami dla życia politycznego, a zatem samej demokracji. „Jeśli się nie uznaje prawdy transcendentnej, triumfuje siła władzy i każdy dąży do maksymalnego wykorzystania dostępnych mu środków, do narzucenia własnej korzyści czy własnych poglądów, nie bacząc na prawa innych”. Gdy nie uznaje się prawdy o człowieku, „to życie publiczne ulega wpływom interesów i sił, a demokracja traci sens”. Wówczas człowiek jest szanowany tylko na ile nie zagraża egoistycznym celom innych osób (CA 44, 46, 47).
4. Troska o wartości i dobro wspólne
Podstawą systemu demokratycznego są wartości, które wynikają z poszanowania godności osoby ludzkiej. Partie polityczne nie mogą stawiać siebie ponad wartościami, nie uznając obiektywnego kryterium dobra i zła. W tym miejscu należy przypomnieć słowa papieża: „Historia uczy, iż demokracja bez wartości łatwo przemienia się w jawny lub zakamuflowany totalitaryzm” (CA 46). Człowiek przeznaczony jest do życia wspólnotowego. Państwo jako wspólnota ludzi, aby mogło się rozwijać, potrzebuje odpowiednich warunków. Szlachetne cele winny być rozpatrywane i realizowane w oparciu o kryterium sprawiedliwości, prawdy, etyki i godności człowieka, a nie według sprawczej i finansowej siły różnorakich grup czy partii (CA 46).
